ZATİ’NİN GAZELLERİ
Zati, çok yazan, çok sayıda eser veren bir sanatçıdır. Üç ayrı divan oluşturabilecek kadar kaside ve gazel yazmıştır. Asıl ustalığını gazel ve kaside alanında göstermiştir. Divan şiir tekniğini çok bilen şairin şiirlerini Divanı’nda toplamıştır.
GAZEL 1
Gül üzülsün gonca açulsun bana sen gül yiter
Ağlasun bülbüllerün ey gonca tek sen gül yiter
Ey kamer-ruh fî-l-mesel bir bende-i ferzâne-veş
Atı önince piyâde sen şehün ben kul yiter
Mutribâ kaanûn odur kim sâzunı al çengüne
Bizi söyletme surâhi didüği kul kul yiter
Bir nedür ben bülbülün zahmı hezâr ur cânına
Didüm ol gonca ayıtdı ârife bir gün yiter
Açılub gül kalmasa hergiz negam bülbül ne gam
Câm gül Zâtî surâhi kulkul-i bülbül yiter
GAZEL 2
Ayıttı ol peri bir gün düşüne girüren bir şeb
Sevincimden nice yıllar geçiptir görmedim uyku
O periler güzeli, “Günün birinde, bir gece rüyana gireceğim!” diye söz verdi. Bu sözün sevinciyle nice yıllar geçmiyor ki gözüme uyku girmedi!
Ayıttı: Söz verdi
Şeb: Gece
GAZEL 2
Deryadan ab istemiş olsam serab olur
Ger altuna yapışsam o saat türab olur
O kadar bahtsızım ki denizden bir içimlik su istesem, deniz kuruyup seraba döner; bir altına yapışsam, altın o anda toprak oluverir.
Ab: Su
Türab: Toprak
GAZEL 4
Bir değirmendir cihan her kimse bekler nevbetin
Dünya bir değirmen gibidir, herkes hakkını almak üzere nöbetini gözetir.
Nevbet: Nöbet
GAZEL 5
Dediler Zati’ye birkaç gammaz
Baki-i zağ uğurlar sözünü
Dedi ol bülbül-i gülzar-ı sühan
Besle kargayı çıkarsın gözünü
Birkaç dedikoducu gelip Zati’ye “Şu Karga Baki senin şiirlerini çalıyor!” dediler. Söz gülistanının bülbülü olan o usta şair şöyle cevap verdi: “Bunda şaşılacak ne var; besle kargayı, oysun gözünü!”
(Baki, kısa boylu, kara kuru bir adamdı. Burnunun eğriliğinden dolayı onu çekemeyenler “Karga Baki” lakabını taktılar. Bu kıtada anlatılan hikâye ise tam tersinden gerçekleşti.)
Zağ: Karga
Bülbül-i gülzar-ı sühan: Söz gülistanının bülbülü
GAZEL 6
Yagdukca karlar bizi incitdügince kış
Artar yûregi yaggı cihânun karış karış
Karlar yağdıkça kış da bizi incittiğinde cihânın yüreğinin yağları karış karış artar.
