You are currently viewing Atasözü Hikayelerinden; “Aç Ayı Oynamaz”
  • Post comments:0 Yorum

Atasözü Hikayelerinden; “Aç Ayı Oynamaz”

Birisinden bir iş bekliyorsanız, ihtiyaçlarını da karşılamanız gerekir.

Ormanda odun  toplayan  bir oduncu, annesini kaybetmiş  bir ayı yavrusu  görür.  Aç, susuz  yavruyu atar heybesine, evine götürür.  Suyunu verir, karnını  doyurur.  Zamanla  büyür  yavru. Gücü  artar, pençeleri sertleşir.  Elinde olmadan sağa sola zarar vermeye başlar.

Oduncu, genç  ayıyı bir zincirle  bağlayıp,  pazara götürür.

Bir alıcı ilgilenir ayıyla. Zincirinden çeker, çevresinde dolaşır, sonra da, “Oynar mı bu?” diye sorar.

Oduncu, ayıyı elden  çıkarmaya  kararlı,  “Oynar, oynar,” diye karşılık verir.

Bunun  üzerine  adam,  “Oynasın  da  bir  görelim,” demesin  mi?

Oduncu bir  an  ne  diyeceğini  bilemez.  Biraz yutkunup  kafasını kaşıdıktan sonra,

“Oynar, oynar ama,” der, “önce karnını doyurman lazım. Aç ayı oynamaz!”

101 Atasözü-Öykü – Süleyman Bulut

Atasözü ve Deyimler Hakkında

Atasözü, Atalarımızın, uzun denemelere, gözlemlere dayanan yargılarını genel kural, bilgece düşünce ya da öğüt olarak veren ve kalıplaşmış bir biçimi olan, kamuca benimsenmiş kısa ve özlü sözleridir. Düşündüren, ders veren ve eğitici sözlerdir.

Deyim ise, genellikle gerçek anlamından uzaklaşmış birden çok sözcükten oluşan, bir kavramı ya da durumu karşılayan kalıplaşmış sözcük gruplarına denir. Anlatıma akıcılık, çekicilik katan, çoğunun gerçek anlamından ayrı bir anlamı bulunan, genellikle de birden çok sözcüklü dil öğesi, kalıplaşmış sözcük topluluğudur.

Atasözleri az sözcükle çok şey anlatan özlü sözlerdir. Anlattıkları denenmiş, doğruluğuna inanılmış düstur (genel kural, kaide) niteliğindedirler.

Deyimler ise, kalıplaşmış anlatım araçlarıdır. Cümle şeklinde olanlar bile bir anlam bütünlüğü taşımaz. Asıl anlamlarını içinde bulundukları cümleden alırlar; aldıkları anlam da değişmez bir kural niteliğinde değildir.

Atasözleri ve deyimlerin birbirleriyle ortak ve birbirinden ayrılan bazı özellikleri vardır. Birbirleriyle ortak olan en önemli özellikleri, her ikisinin de toplum tarafından ortak olarak benimsenen ve kullanılan kalıplaşmış sözler olmalarıdır.

Deyim ile Atasözü Arasındaki Benzerlikler

1. Her ikisi de halkın ortak ürünüdür.

2. Her ikisinin de söyleyeni belli değildir.

3. Her ikisi de uzun tecrübeler sonucu oluşmuştur.

4. İkisinde de kelimelerin yeri asla değiştirilemez

Atasözü ve Deyim Arasındaki Farklar

1. Atasözleri genelde cümle şeklindedir ama deyimler genellikle fiille birlikte mastar oluşturur.

Bu konuyu bir örnekle anlatırsak;

Göze girmek (deyim)

Sakla samanı gelir zamanı (atasözü)

2. Deyimler bir durum bildirirken atasözleri durum bildirmez.

3. Atasözlerinde nasihat varken deyimde nasihat yoktur.

4. Atasözlerinin ifade ettikleri anlamlar gerçekken deyimler mecaz anlam içerir.

5. Deyimlerde verilmek istenen mesaj örtülü verilirken atasözlerinde bu durum böyle değildir.

6. Atasözleri genellikle bir işin nasıl yapılacağı hakkında fikir verirken deyimlerde bu durum böyle değildir.

7. Atasözleri deyimlere göre daha fazla kelimeden oluşur.

8. Atasözleri genelde geniş zamanla çekimlenirken deyimler her çekime girer

Bir cevap yazın