You are currently viewing Seyahatnameden Hikayeler; “Bir Pehlivan Gösterisi”
  • Post comments:0 Yorum

Seyahatnameden Hikayeler; “Bir Pehlivan Gösterisi”

Seyahatname Hikayeleri Oku; Ortaya bir pehlivan çıktı. Def çalıyor, iki adamı da oynuyordu. İki adam birbirine sarıldılar. İkisi bir vücut oldu. İki başlı, dört kollu ve dört ayaklı, şaşılacak bir şey meydana geldi. Bir zaman öylece ortada döndüler. Sonra havuzun içine düştüler, kayboldular.

İki adam, vücutları pul pul iki ejderha oldu. Bahçedeki insanlar nereye kaçacaklarını bilemediler. Ağızlarından çıkan alevler, ağaçların yapraklarını yaktı, yapraklar sonbahardaki gibi yere döküldüler, iki ejderha saatlerce boğuştular, oynaştılar. Yılan gibi sarmaştılar. Havuza düştüler, suyunu insanların üzerine saçtılar. Halkın üzerine ateş kustular.

Derken pehlivanlardan biri tuttu, havuzda hacet giderdi. Havuz taştı. Deniz gibi dalgalanarak bağ içine akmaya başladı. Seyirciler ağaçlara tırmanıyorlardı. Bazısı atına binip kaçtı. Baktım ki boğulacağız. “Simya ilimidir, hayaldir” deyip direniyordum ama gücüm kalmadı. Yavaşça kralın annesi ile paşanın yanına çıktım. Su oraya kadar yükseldi, içinde binlerce deniz hayvanı belirdi. Oyunlar oynadılar, birbirlerini kovaladılar. Birbirlerini yutup yediler.

Ah, ne göreyim? Pehlivan denizden çıkıp kupkuru oldu. Bir ağaçtan bir ağaca perde gerdi. Elindeki sopa ile perdeye bir kere vurdu ve bağırdı:

– Dışarı!

Perde sallandı. Arkasından silahlı devler çıktı. Geçip gittiler. Sonra insan görünüşlü, fil kulaklı, aslan pençeli, kimisi fil tabanlı, kimi deve ayaklı silahlı bir grup çıktı. Birbirlerini vurup kırarak geçtiler. Onların ardından cin askerler yürüdü ki, anlatamam.

Mısır alacalarından elbise giymişlerdi. Ellerinde birer kamış ve hasır parçası vardı. Gözleri yuvarlaktı. Kimi sıçan kulaklı, kimi kedi kulaklı idi, kimi insan başlı, kimi kuş başlı, kimi balık başlı idi. Yeryüzünde ne kadar canlı varsa hepsine benziyorlardı. Genel olarak insan şeklinde idiler. Burunlarının orta direği yoktu. Birbirleri ile boğuşup geçtiler.

Havuzdan ortaya çıkan deniz bir anda kurudu. Devler, cinler, ejderhalar kayboldu. Bu kez perde arkasından dünyada ne kadar millet varsa hepsinden insanlar çıktı. Bahçenin içine dağıldılar. Kimi ağaçların altında oturuyor, kimi sohbet ediyordu. Ama sesleri yoktu. Hayal gibiydiler. Perdenin arkasından bunlara akıl almaz yemekler getirildi. Yediler, yediler, yediler… Yemeklerin güzel kokusu burnumuza geldi. Seyircilerden bazıları dayanamayıp sofralara oturdular. Onlar da yiyip kalktılar. Paşa sordu:

– Nasıl bir yemekti? Güzel miydi bari?

– Sultanım, kokulu bir yemekti. Yedik ama hala bir lokma yememiş gibi açız.

Pehlivan bir tüfek attı. Bütün yaratıklar, yemek yedikleri kapları alıp perde arkasına gittiler. Havuzdan pehlivan görünüşlü iki ejderha çıktı. Bahçeyi suladılar. Kavun, karpuz, hıyar tohumları ektiler. Bir anda bahçe, bostan tarlasına dönüverdi. Orada bulunanlar karpuz, kavun ve hıyara doydular. En iyilerinden yirmi otuz karpuz, kavun ve hıyarı paşa ile kralın annesine getirdiler. Kralın annesi tohumlu hıyardan yedi. Paşa bir şey yemedi. Pehlivana üç yüz altın bahşiş verdi. Pehlivan çok sevindi.

İkindiden sonra mehterhanemiz çalarken konağımıza dönüyorduk. Vadide beş on bin kişi toplanmıştı. Büyük bir ateş yakılmıştı. Ateşin karşısına salıncak kurulmuştu. Salıncakta elleri, ayakları bağlı bir güzel kadın vardı. Meğer bu kadın zina etmiş. Ateşe yakılacakmış. Paşaya göstermek için yolumuza durmuşlar. Paşa hiç oralı olmadı.

Birkaç dostumla birlikte, olayı seyretmek için orada kaldık. Dağ gibi odun yakmışlardı. Alevler, Nemrut ateşi gibi göklere yükseliyordu. Gemi direklerine kurulmuş salıncak zincirlendi. Bir adam, direklerin başına çıktı, oturdu. Zavallı kadını sarıp sarmalayıp salıncağa bindirdiler. Kadın bağırıyordu:

– Benim hiçbir şeyden haberim yoktur. İftira ediyorlar! İftira!

Hemen kırk elli kadar cellat, salıncağı hızla sallamaya başladı. Kadın alevler içine girip girip çıkıyordu. Direklerin başındaki adam, zinciri boşandırıverince kadın kuş gibi havada uçtu. Ateşin tam ortasına düştü. Cayır cayır yanıp kül olurken, seyreden kafirlerin kılı bile kıpırdamıyordu. Böylece ben de Nemrut mancınığını görmüş oldum. Ama hatırladıkça hala tüylerim kabarır.

Seyahatname’den Seçmeler (Evliya Çelebi)

Seyahatname ve Evliya Çelebi  Hakkında

Çelebi ailesi aslen Kütahyalı olup, fetihten sonra İstanbul’a yerleşmiş, zaman zaman Kütahya’da da kalmışlardır. İstanbul’un Fethi sırasında Evliya Çelebi’nin dedesi Kara Ahmet Bey’in dedesi olan Yavuz Özbek (Er), Fatih Sultan Mehmed’in akıncılarından olup fetih ganimeti ile Unkapanı’nda yüz dükkân, bir cami ile beraber bir ev yaptırmıştır. Eski adıyla Sağrıcılar Camii olan bu cami Yavuz Sinan Camii’dir. Evliya Çelebi’nin dedesi Kara Ahmet Bey, Kütahya’daki evlerinin önündeki türbede medfundur. Babası Derviş Mehmed Zıllî, I. Süleyman’dan I. Ahmed’e kadarki padişahların kuyumcubaşılığında bulunmuş pek çok sefere katılmış, çok yaşlı iken vefat etmiştir. Annesi Abhaz’dır. Annesinin kardeşi Melek Ahmed Paşa’nın validesi olduğu için Melek Ahmed Paşa’nın himayesinde bulunmuştur. Amcası Firâki Abdurrahmân Çelebi’dir. Babası, annesi ve büyük annesi Beyoğlu’nda şimdiki Lohusa Sultan Türbesi yakınındaki Meyyit Mezarlığı’nda gömülüdür. Unesco tarafından doğumunun 400. yılı münasebetiyle 2011 yılı, Evliya Çelebi yılı ilan edilmiştir.

Seyahatname, Evliya Çelebi tarafından 17. yüzyılda yazılmış olan gezi yazısı kitabıdır. On ciltten oluşur.

Eserin asıl adı Târîh-i Seyyâh Evliyâ Efendi’dir. Eser, Evliya Çelebi’nin 1630’lu yıllarda İstanbul’dan başlayarak 1092’ye (1681) kadar Osmanlı Devleti topraklarında ve komşu ülkelerde yaptığı seyahatleri anlatır. Seyahatnâme, Osmanlı dünyasının geniş bir coğrafya panoraması ile yerleşim yapısını tarihî perspektiften verir ve yazarın seyahatle geçen hayatını içerir. Evliya Çelebi eserini hayatının son yıllarını geçirdiği Mısır’da yazmış, eser 1742’de Mısır’dan İstanbul’a Hacı Beşir Ağa’ya gönderilmiş ve onun tarafından çoğalttırılmıştır.

Evliya Çelebi, Seyahatnâme’sinde gezip gördüğü yerleri kendi üslubu ile anlatan, az sayıdaki 17. yüzyıl nesir yazarlarındandır. Evliya Çelebi‘nin on ciltlik Seyahatnâme’si, bütün görmüş ve gezmiş olduğu memleketler hakkında oldukça önemli bilgiler içermektedir. Eser bu yönden Türk kültür tarihi ve gezi edebiyatı açısından önemli bir yere sahiptir. Eserinde; 17. yüzyıl Osmanlı coğrafyası, bu dönem konuşulan Türkçe ve ağız özellikleri, Gittiği bütün yerlerin genel durumu, coğrafi konumu, tarihi, halkının özellikleri, dili, dini, kıyafetleri, sanatları, gündelik yaşamları, tarih, karşılaştırmalı coğrafya, sanat tarihi ve etnografya açısından eşsiz bilgiler, Osmanlı toplumundaki müslüman-gayrimüslim ilişkileri, gayrimüslim halkların gündelik hayatları, ekonomik ve kültürel durumları, nüfusları, ibadet yerleri, inanç ve itikatları, farklı topluluklara ait öyküler, türküler, halk şiirleri, söylenceler, masal, mani, ağız ayrılıkları, halk oyunları, giyim-kuşam, düğün, eğlence, inançlar, komşuluk bağlantıları, toplumsal davranışlar, sanat ve zanaat varlıkları, gezilen yörelerin evlerinden, cami, mescid, çeşme, han, saray, konak, hamam, kilise, manastır, kule, kale, sur, yol, havra gibi değişik yapıların bütün özellikleri; bunların yapılış yılları, onarımları, yapan, yaptıran veya onaranlar, bulunduğu bölgelerin mutfak kültürü ile ilgili zengin bilgiler, gezilen bölgenin yönetiminden, eski ailelerinden, ileri gelen kişilerinden, şairlerinden, oyuncularından, çeşitli kademelerdeki görevlilerine kadar ayrıntılı bilgiler ile 17. yüzyıl Osmanlı araç gereçleri hakkında da yer yer bilgiler verilmektedir. Osmanlı mutfağı araştırmacısı Marianna Yerasimos, Seyahatname’de; 44 pilav, 40 çorba, 23 baharat, 90 balık, 80 üzüm, 27 armut, 50’ye yakın ekmek çeşidinden bahsedildiğini belirtmektedir.

Gerçekçi bir gözle izlenen olaylar, yalın ve duru, zaman zaman da fantastik bir anlatım içinde, halkın anlayacağı şekilde yazılmış, yine halkın anlayacağı deyimler çokça kullanılmıştır.

Bir cevap yazın